Ο Μητσοτάκης θα φύγει νύχτα μόνο αν ξηλώσουν αίφνης την Ούρσουλα…

Αν υπάρχει ακόμη στην αρχηγία της Ελλάδας αυτό το Κτήνος, πολιτικό και ανθρώπινο, υπάρχει γιατί βρίσκεται ακόμη στην εξουσία της ΕΕ η...Ούρσουλα!

Στη σύγχρονη πολιτική σκηνή, η πραγματικότητα συχνά ξεπερνά τη φαντασία. Σε ένα υποθετικό αλλά εξαιρετικά αποκαλυπτικό σενάριο, θα μπορούσε κανείς να φανταστεί έναν διαβόητο μεγαλέμπορο ναρκωτικών, όπως ο Πάμπλο Εσκομπάρ, να ιδρύει οργανισμούς θεραπείας εξαρτημένων όπως ο ΟΚΑΝΑ ή το ΚΕΘΕΑ.

Φανταστείτε τον να πλουτίζει από το εμπόριο του θανάτου και ταυτόχρονα να προσφέρει «θεσμική» λύση στα δεινά που ο ίδιος προκαλεί. Η εικόνα είναι προφανώς παράλογη. Κι όμως, η πραγματικότητα σε πολλές περιπτώσεις δεν απέχει ιδιαίτερα από τέτοιου είδους παραλογισμούς.

Στην ελληνική πολιτική σκηνή του σήμερα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που διατυπώνουν την άποψη ότι ορισμένοι κρατούντες αξιοποιούν παρόμοιες τακτικές. Διαχειρίζονται ή και δημιουργούν κρίσεις, τις οποίες στη συνέχεια εμφανίζονται ως «σωτήρες» για να επιλύσουν. Με αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο διατηρούνται στην εξουσία αλλά και ενισχύουν τη δημόσια εικόνα τους, συχνά με τη συνδρομή ενός πανίσχυρου και ενιαίου συστήματος ενημέρωσης που επιλέγει τι θα προβληθεί και τι θα αποσιωπηθεί.

Σκανδάλων το «ανάγνωσμα»

Ένα από τα πιο ηχηρά παραδείγματα είναι η διαχείριση του σκανδάλου των υποκλοπών, που ξέσπασε τα τελευταία χρόνια. Παρά τις αποκαλύψεις και τις ενδείξεις ότι υπήρξε κεντρικός έλεγχος και γνώση, οι κυβερνώντες επέλεξαν να εμφανιστούν ως… ανυποψίαστοι παρατηρητές, αναζητώντας τους ενόχους σε «σκοτεινές δυνάμεις». Το σκηνικό κορυφώθηκε με μια χαρακτηριστική στάση αποστασιοποίησης, ενώ οι ευθύνες παρέμειναν πολιτικά απρόσωπες.

Ακόμη πιο τραγική είναι η περίπτωση των Τεμπών. Ένα δυστύχημα που συγκλόνισε το πανελλήνιο, με σαφείς ενδείξεις για συστηματικές παραλείψεις, έλλειψη ασφαλιστικών μηχανισμών και σοβαρές πολιτικές ευθύνες. Κι όμως, λίγες ώρες μετά την τραγωδία, η κυβερνητική ρητορική στράφηκε σε μια γνωστή επωδό: την «πάταξη των διαχρονικών παθογενειών». Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, αποστασιοποιημένος από το ίδιο του το κράτος, ανέλαβε ρόλο διώκτη της ατιμωρησίας, λες και δεν συμμετείχε στη διακυβέρνηση των τελευταίων ετών.

Το φαινόμενο της ακρίβειας και της ραγδαίας φτωχοποίησης μεγάλων κοινωνικών στρωμάτων συμπληρώνει το παζλ. Παρά τις υποσχέσεις και τις ρητορικές επιδείξεις «κατανόησης», η κυβερνητική στάση απέναντι στο κύμα ακρίβειας υπήρξε ελάχιστα αποτελεσματική. Αντί για ουσιαστικά μέτρα ανακούφισης, προτιμήθηκαν κινήσεις εντυπωσιασμού: από την ευτράπελη πρόταση να «στείλουμε τους λογαριασμούς ρεύματος στον Πούτιν» έως τις επικοινωνιακές εξορμήσεις περί «καλών ειδήσεων για την οικονομία».

Η ίδια αυτή πολιτική στρατηγική φαίνεται να εφαρμόστηκε και στην περίπτωση της αποστολής οπλισμού στην Ουκρανία, η οποία παρουσιάστηκε ως ηθικά ορθή και «η σωστή πλευρά της Ιστορίας». Ελάχιστοι αναρωτήθηκαν για τις θεσμικές επιπτώσεις και τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της εμπλοκής σε έναν ενεργό πολεμικό μέτωπο, δίχως κοινοβουλευτικό έλεγχο και δημόσιο διάλογο.

Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στην περίπτωση του ΟΠΕΚΕΠΕ, ενός οργανισμού κρίσιμου για τη διαχείριση των ευρωπαϊκών αγροτικών επιδοτήσεων. Το σκάνδαλο που αποκαλύφθηκε το 2023, λίγο πριν τις εκλογές, ανέδειξε μια σειρά από κακοδιαχειρίσεις και σκιώδεις διαδικασίες, με την κυβέρνηση να εμφανίζεται και πάλι ως τιμωρός, υποσχόμενη «κλείσιμο του φαύλου κύκλου». Η ρητορική περί «κάθαρσης» ενισχύθηκε από την αναλογική μνήμη των πολιτών για ανάλογες υποθέσεις διαφθοράς — με την κυβέρνηση να προσπαθεί να εμφανιστεί ως μεταρρυθμιστική δύναμη, κι όχι ως μέρος του προβλήματος.

Υπό διερεύνηση και άλλοι φορείς

Μετά το σκάνδαλο στον ΟΠΕΚΕΠΕ, η προσοχή της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας στρέφεται και σε άλλους φορείς που διαχειρίζονται ευρωπαϊκά κονδύλια στον τομέα της αγροτικής παραγωγής και του περιβάλλοντος. Σύμφωνα με πληροφορίες, έχουν ήδη κινηθεί διαδικασίες ελέγχου για τον ΕΛΓΟ Δήμητρα και τον ΟΦΥΠΕΚΑ, έπειτα από σωρεία καταγγελιών.

Για τον ΕΛΓΟ Δήμητρα, που υπάγεται στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, οι καταγγελίες κάνουν λόγο για πληθώρα απευθείας αναθέσεων, αναθέσεις σε πρόσωπα με πολιτικές ή προσωπικές διασυνδέσεις, αλλά και για αδράνεια σε κρίσιμα ζητήματα όπως οι ελληνοποιήσεις προϊόντων, ειδικά της φέτας. Επιπλέον, τονίζεται η έλλειψη διασύνδεσης με τα αρχεία του ΟΠΕΚΕΠΕ, που θα μπορούσε να συμβάλλει στην αντιμετώπιση φαινομένων απάτης.

Όσον αφορά τον ΟΦΥΠΕΚΑ, που υπάγεται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και διαχειρίζεται προγράμματα προστασίας της φύσης και βιώσιμης ανάπτυξης, οι καταγγελίες επικεντρώνονται σε περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων, καθώς και σε αναθέσεις έργων σε πρόσωπα με συγγενική ή επαγγελματική σχέση με μέλη του Δ.Σ. Ενδεικτικά αναφέρεται περίπτωση υπαλλήλου που επιβλέφθηκε από μέλη του Δ.Σ. και μετέπειτα τοποθετήθηκε σε κορυφαία θέση στον Οργανισμό, με καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση κοινοτικών κονδυλίων, παρά τις ενδείξεις για μη θεσμικά προβλεπόμενες διαδικασίες.

Στο μεταξύ, τα δημοσιονομικά πλεονάσματα που καταγράφονται παρουσιάζονται ως τεκμήριο επιτυχίας και «δημοσιονομικής υγείας». Όμως στην πράξη, πρόκειται για υπεραφαίμαξη από την πραγματική οικονομία, με μικρομεσαίους και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες να σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος. Η ανάπτυξη περιορίζεται σε μεγάλους οικονομικούς ομίλους, ενώ οι κοινωνικές ανισότητες βαθαίνουν.

Πώς τα καταφέρνει;

Το εύλογο ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Πώς διατηρείται αυτή η πολιτική κυριαρχία, παρά τα αλλεπάλληλα σκάνδαλα, τις κοινωνικές αντιδράσεις και την προφανή απώλεια εμπιστοσύνης; Η απάντηση, για πολλούς, δεν βρίσκεται εντός των συνόρων. Η πολιτική ηγεσία της χώρας φαίνεται να απολαμβάνει μια ευρύτερη, διεθνή στήριξη, βασισμένη σε συμμαχίες με ισχυρά οικονομικά και γεωπολιτικά κέντρα, μεταξύ αυτών και η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ορισμένοι σχολιαστές δεν διστάζουν να σημειώσουν ότι η παραμονή του Κυριάκου Μητσοτάκη στην εξουσία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις ισορροπίες που επιβάλλονται από τα γραφεία των Βρυξελλών, καθώς και με την προσδεδεμένη πολιτική γραμμή προς συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα. Σε αυτό το πλαίσιο, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, λειτουργεί σχεδόν ως εγγυήτρια της πολιτικής σταθερότητας — ή καλύτερα της πολιτικής ασυλίας — για την ελληνική κυβέρνηση.

Για να το θέσουμε πιο απλά: Ο χειρότερος πρωθυπουργός της Μεταπολίτευσης θα φύγει νύχτα μόνο αν ξηλώσουν αίφνης την κυρία Φον ντερ Λάιεν… Και ο νοών νοείτω…

Το πολιτικό σύστημα μοιάζει να έχει κατακτήσει έναν ιδιότυπο μηχανισμό αυτοπροστασίας, που στηρίζεται στην επικοινωνιακή διαχείριση, τη συγκάλυψη και την αξιοποίηση της εξάρτησης — είτε αυτή αφορά ουσίες, είτε εξουσία, είτε ευρωπαϊκές επιδοτήσεις. Το παράδοξο είναι ότι ενώ όλα αυτά εκδηλώνονται μπροστά στα μάτια των πολιτών, η αντίδραση παραμένει υποτονική. Ο κοινωνικός ιστός μοιάζει εξουθενωμένος, οικονομικά εξαντλημένος και ψυχικά απονευρωμένος.

Ίσως αυτό να είναι και το πιο ανησυχητικό στοιχείο: όχι μόνο η διαφθορά, η συγκάλυψη ή η ανικανότητα, αλλά η εμπεδωμένη αίσθηση ότι τίποτα δεν αλλάζει, ότι όλα γίνονται για να παραμένουν τα πράγματα ίδια. Ότι ακόμη και ο πιο ακραίος παραλληλισμός — όπως εκείνος του Εσκομπάρ που ιδρύει θεραπευτικό κέντρο — έχει πλέον θέση στη δημόσια σφαίρα ως μεταφορά της πραγματικότητας.

Το ερώτημα που απομένει είναι εάν η δημοκρατία μπορεί να επιβιώσει όταν η πολιτική εξουσία παίζει και τους δύο ρόλους: και του θύτη και του σωτήρα. Και αν μπορεί, πόσο ακόμα θα το ανεχθεί η κοινωνία;