Οι «σοφοί» που μιλούν... μόνοι τους!

Kάποιος πρέπει να σταματήσει ορισμένους "αναλυτάδες - σοφούς" που περνούν το κοινό ως ...μαθητευόμενοι μάγοι στα Χόγκουαρτς. Δεν είμαστε εδώ για να λύσουμε γρίφους, αλλά για να δώσουμε να καταλάβει ο κόσμος το τι θέλετε να πείτε! Έλεος πλέον!

Η "Σοφιστικιά Γλώσσα της Ασυναρτησίας" ή... φλυαρία των δήθεν σοφών και το χαμόγελο του κοινού

"...Στον Διόδοτο..."

Ε, θα μας τρελάνουν κάποιοι τύποι ή απλά, έχουμε όλοι...αριστεροποιηθεί και μιλάμε τη γλώσσα του ακαταλαβίστικου αριστερόστροφου κομφορμισμού. Αλλιώς δεν εξηγείται το πράγμα.

Δεν πέρασε πολλή ωρα που ξύπνησα και βρισκόμουν μεταξύ χασμούρας και καφέ, νάσου να πετάγεται μια ειδοποίηση για το ανέβασμα ενός άρθρου από μια ιστοσελίδα με θέμα που αφορούσε τον σύγχρονο μανδύα του αριστερισμού και την πολυπολιτισμικότητα έναντι του υλισμού. Μάϊστα.

Έτσι όπως ήμουν, στα μαύρα μου χάλια, αναρωτήθηκα αν όντως είχε πέσει το άρθρο αυτό στα μάτια ενός άλλου συμπατριώτη μου που θα βρισκόταν στην ίδια θέση με μένα και θα συναντούσε αυτό το - κατά τα άλλα - ενδιαφέρον άρθρο και συναντούσε τη γλώσσα ανάλυσης, ή θα τον διαολόστελνε πρωί πρωί τον γράφοντα ή απλά θα...άλλαζε σελίδα ενημέρωσης.

Το χω πεί επανειλημμένως πως σήμερα, που η γνώση όπως σερβίρεται στον μαθητή του 21ου αιώνα, είναι μέτρο περισσότερο απώθησης παρά ενδιαφέροντος, επειδή υπάρχει μια φυλή «στοχαστών», «θεωρητικών», «πανεπιστημιακών», που νομίζουν πως κρατούν τα κλειδιά της αλήθειας.

Στήνονται στο βάθρο, κοιτούν αφ’ υψηλού το ακροατήριο και αρχίζουν να εκτοξεύουν λέξεις και "λέξεις" με το τσουβάλι. Έννοιες βαρύγδουπες, προτάσεις στριφογυριστές, ακαταλαβίστικες φράσεις που και ακόμη και οι ίδιοι, δύσκολα μπορούν να εξηγήσουν. Και φυσικά, έχουν την απαίτηση να τους καταλάβεις.

Αν όχι; Είσαι «αμόρφωτος».

Το έργο αυτό δεν είναι τωρινό. Αρχίζει να φαίνεται από τα τέλη ακόμη της δεκαετίας του '60 μέσω του κινηματογράφου, με την εμφάνιση των λεγόμενων ...ανεξάρτητων σκηνοθετών. Μια κλίκα "βαθυστόχαστων" τύπων, με κάργα αριστερό πρόσημο, που απ' τη μία έστηναν στον τοίχο τον μακαρίτη Πατέρα του ελληνικού κινηματογράφου Φιλοποίμενα Φίνο κατηγορώντας τον ευθέως για ... εβιομηχανοποίηση του σινεμά και "καταστροφέα" της 7ης Τέχνης (!!!) στην Ελλάδα, επειδή...οι ταινίες του ΜΙΛΟΥΣΑΝ στο κοινό μέσω μιας αξιοπρεπούς ψυχαγωγίας και συνάμα το...εκπαίδευαν αναβαθμίζοντας το πνευματικό του επίπεδο (ταινίες όπως "Ηλέκτρα", "Παράνομοι", "Το Τελευταίο Ψέμμα", "Το Ποτάμι", "Το Αμαξάκι", "Το Ταξίδι" κ.α) κι απ' την άλλη...οι ίδιοι αυτοί με τις ταινίες τους (εκτός "Φίνος Φίλμ") και σε συνεργασία με ένα κράτος που κατελήφθη κυριολεκτικά από ψευδο-κουλτουριάρηδες ΠΑΣΟΚοι και γενικώς "αριστεριστές" είτε με σταλινικό μανδύα είτε με...κόκκινο να'ναι κι ό,τι νά'ναι μανδύα που κατέλαβε το κρατικό "Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου", γέμιζαν την αγορά με παντελώς ακαταλαβίστικα κατασκευάσματα που οι εισπάξεις τους...έκλειναν αντί να γεμίζουν τους κινηματογράφους. Όποιοι δεν τους καταλάβαιναν, ήταν ...αμόρφωτοι, λαϊκιστές, "κυρά-Κατίνες" και άλλα τέτοια κωμικά. Ειδικά αυτό το φαινόμενο, σατιρίστηκε πανέξυπνα από τον σκηνοθέτη Νίκο Περάκη και την ταινία του "Αρπα-Κόλλα" που έσπασε ταμεία το 1980.

Αυτό ακριβώς το μοτίβο, επικρατεί και σήμερα τόσο στον έντυπο τύπο, όσο και κυρίως στο ίντερνετ. Δεν στάθηκε μόνο στον κινηματογράφο των δεκαετιών '70, '80 και '90 με κατ' εξοχήν αντιπρόσωπο του είδους τον Θόδωρο Αγγελόπουλο. Επεκτάθηκε και στην δημοσιογραφία ή τέλος πάντων, στην ανάλυση των γεγονότων και των εξελίξεων, είτε αυτές αφορούσαν τη πολιτική είτε τις παγκόσμιες ιδεολογικές ή εξελικτικές καταστάσεις.

Μόνο που το κοινό δεν είναι χαζό. Δεν εντυπωσιάζεται με τις λεκτικές τούμπες. Στην καλύτερη περίπτωση μειδιά, στη χειρότερη χλευάζει. Γιατί αντιλαμβάνεται ότι, πίσω από τον πομπώδη λόγο, κρύβεται μια απλή – και συχνά κοινότοπη – σκέψη.

Αντί να επικοινωνούν, μασκαρεύουν. Παίρνουν μια απλή ιδέα και την κάνουν γλωσσικό παγόβουνο. Έτσι φτιάχνουν το θρόνο τους: «Όσο πιο δυσνόητος είμαι, τόσο πιο σοφός φαίνομαι». Το αποτέλεσμα; Μια αίθουσα που βαριέται, ένα ακροατήριο που τσεκάρει κινητά, κι ένας ομιλητής να νομίζει ότι μίλησε στην Ιστορία, ενώ μίλησε απλώς στον εαυτό του.

Η αλήθεια είναι απλή: σκέψη που δεν μπορεί να ειπωθεί καθαρά, είναι ή άδεια σκέψης ή επίτηδες θολή για να μη φανεί η γύμνια της. Και το πιο κωμικό; Αυτοί που κοροϊδεύουν το κοινό για την «απλότητά» του, είναι οι ίδιοι που γίνονται περίγελος. Γιατί ο λαός ξέρει: το βαθύ φαίνεται και στο απλό. Το υπόλοιπο είναι φλυαρία.

Η ψυχολογία της φλυαρίας

Γιατί επιμένουν λοιπόν κάποιοι να μιλούν με τέτοια ακατανόητη γλώσσα; Δεν είναι επειδή έχουν τόση σοφία που δεν χωράει σε απλές λέξεις. Είναι γιατί θέλουν να παραστήσουν κάτι παραπάνω από αυτό που είναι.

Η δυσνόητη γλώσσα τους λειτουργεί σαν ένδυμα. Όπως μια γυναίκα φοράει κάτι προκλητικό για να τραβήξει βλέμματα, έτσι κι αυτοί φορούν το ένδυμα της αερολογίας για να τραβήξουν «πνευματικά βλέμματα». Αντί για σαγηνευτική εμφάνιση, προσφέρουν λεκτικό λαβύρινθο. Και όπως εκείνη τρέφεται από τα likes και τα αντρικά βλέμματα, αυτοί τρέφονται από την απορία και την αμηχανία του ακροατηρίου.

Στην ουσία, πίσω από το λεκτικό καμουφλάζ κρύβεται μια ανασφάλεια. Φοβούνται ότι αν μιλήσουν απλά, θα φανούν ρηχοί, κοινοί, «όπως όλοι». Οπότε προτιμούν να πνίγουν την απλότητα μέσα σε φράσεις-τέρατα. Το κοινό όμως καταλαβαίνει. Μειδιά, χλευάζει, γυρνά το βλέμμα αλλού. Γιατί το βάθος της σκέψης φαίνεται και στην απλή λέξη· δεν χρειάζεται λεκτικά πυροτεχνήματα.

Στην πραγματικότητα, οι «σοφοί της φλυαρίας» είναι έφηβοι που δεν μεγάλωσαν ποτέ. Εφηβικοί εγωισμοί και συμπλέγματα κατωτερότητας τους κυνηγούν ακόμη. Το «wannabe» της εφηβείας έγινε «θεωρητικός» της ακαδημαϊκής ζωής.

Η στρατηγική τους, θαρρώ πως έχει κάτι το σαδιστικό: "Σε μπερδεύω με τις λέξεις μου. Αν με καταλάβεις, θα νιώσεις «μυημένος». Αν όχι, θα σε θεωρήσω κατώτερο. Μ' άλλα λόγια, στέλνουν τους αναγνώστες τους, σε ένα είδος κομφορμισμού επειδή στην ουσία οι ίδιοι ντρέπονται να πουν ότι "δε κατάλαβα το τι λέει" αλλά λένε στο τέλος "μα τι ωραία που τα λέει" κι ας μη κατάλαβαν γρί απ΄ό,τι διάβασαν.

Έτσι δημιουργούν έναν ψευτοθρόνο εξουσίας. Αλλά, όπως η υπερβολική πρόκληση καταντά γελοία, έτσι κι εδώ: η ακατάσχετη φλυαρία γυρίζει μπούμερανγκ. Στο τέλος, αυτοί που θέλουν να φαίνονται σοφοί, καταλήγουν περίγελοι.

Παράδειγμα: Πώς μιλούν – Πώς μεταφράζονται

Κείμενο (ακαδημαϊκό)	Απόδοση (κατανοητή)
«Η νέα αντίληψη για το άτομο είναι στον πυρήνα των αλλαγών, στη νοοτροπία και στον τρόπο ζωής, τα τελευταία τουλάχιστον 100 χρόνια…»	Τα τελευταία εκατό χρόνια έχει αλλάξει ριζικά ο τρόπος που βλέπουμε το άτομο. Ο ατομισμός του 19ου αιώνα δεν μοιάζει καθόλου με τον σημερινό.
«Οι έννοιες που προέρχονται από το οπλοστάσιο του φιλελευθερισμού… Ένας “ηδονισμός” των αισθήσεων, που κυρίως καθοδηγείται από την μαζική κατανάλωση, επήλθε ως συνέπειας της υποχώρησης του Λόγου…»	Οι τότε φιλελεύθερες ιδέες βγήκαν από τις συνθήκες της εποχής τους. Σήμερα, όμως, στη θέση τους κυριαρχεί η κατανάλωση και ο ηδονισμός, γιατί χάθηκε η λογική που ένωνε τα πάντα.
«Στο μυαλό του καθενός συμμετέχοντα φαντάζει ως “αυθεντική και απολύτως προσωπική επιλογή”… Όμως, η σημερινή αυθεντικότητα… είναι προϊόν αστάθμητων, μεταβαλλόμενων, αλλεπάλληλων και συνεχών αυτοσχεδιασμών.»	Σήμερα όλοι μιλούν για «να είσαι αυθεντικός». Μόνο που αυτό δεν βγαίνει από παιδεία και καλλιέργεια, αλλά από πρόχειρους αυτοσχεδιασμούς της στιγμής.
«Η έννοια της προσωπικότητας στην αστική εποχή είχε έναν σχεδόν αντικειμενικό κοινωνικό και ηθικό προσδιορισμό… Σήμερα, η προσωπικότητα δεν μετριέται με τέτοιου είδους αντικειμενικά κριτήρια.»	Παλιά η προσωπικότητα κρινόταν από την τάξη, την οικογένεια, τη δουλειά, τη μόρφωση. Σήμερα μετριέται με ψυχολογικά και υποκειμενικά κριτήρια.
«Η προσωπική εμπειρία καθορίζει την προσωπική ύπαρξη. Όπου δεν υπάρχει αυτή το αποτέλεσμα είναι η μάζα…»	Σήμερα, η ύπαρξη ορίζεται από τα βιώματα. Αν αυτά λείπουν, ο άνθρωπος χάνεται μέσα στη μάζα. Και η μάζα δεν είναι πια σύνολο ανθρώπων, αλλά σπασμένα κομμάτια που νομίζουν ότι ζουν «ποιοτικά» μέσω κατανάλωσης.
«Άτομο και μάζα συμπυκνώνονται σε μια αργόσυρτη ιστορική επανάληψη… Πρόκειται για ένα αέναο ζάπινγκ στην “τηλεόραση της ζωής”…»	Η ζωή σήμερα είναι σαν ατελείωτο ζάπινγκ: εικόνα στην εικόνα, άποψη στην άποψη. Χωρίς παρελθόν, χωρίς μέλλον· μόνο ένα αιώνιο παρόν.
«Η έννοια της “ποιότητας ζωής” αντικαθιστά τη νεωτερική έννοια της επιβίωσης…»	Η «ποιότητα ζωής» αντικατέστησε την επιβίωση, αλλά δεν έχει σκοπό. Είναι απλώς βολεμένη στο εφήμερο.
«Η ζωή είναι μια σειρά επεισοδίων, βιωμένων από ένα Εγώ αυτοσκηνοθετούμενο…»	Η ζωή μοιάζει με θέατρο όπου το «Εγώ» αλλάζει ρόλους ασταμάτητα. Μόνο που δεν υπάρχει πραγματικός ηθοποιός, μόνο κοστούμια.
«Οι ακραιφνείς φιλελεύθεροι της εποχής μας… Το μόνο που αντιλαμβάνονται είναι η “συμμετοχή” τους στα εφήμερα κατακερματισμένα συμβάντα…»	Οι σημερινοί φιλελεύθεροι (και οι αριστεροί) δεν βλέπουν ότι οι άνθρωποι βαρέθηκαν τις «μεγάλες ιδέες». Το μόνο που κάνουν είναι να ανεβάζουν posts με κέντρο τον εαυτό τους.
«Οι φιλελεύθερες ιδέες του 19ου αιώνα… Στην πραγματικότητα, αποτελούν κατάλοιπα… Όμως συνεχίζουν να απατούν και να αυταπατώνται…»	Οι παλιές φιλελεύθερες ιδέες δεν εκφράζουν πια τη σημερινή κοινωνία. Όσοι τις υπερασπίζονται μοιάζουν με ξεπερασμένους αριστοκράτες του Fellini: Γελοιοποιούνται και δεν το καταλαβαίνουν.

Κι εγώ, δε λέω, ακαδημαϊκός είμαι. Αλλά τι είδους απήχηση θα είχαν τα δικά μου κείμενα, αν έγραφα σε μια γλώσσα όπου καταλάβαινε μόνο αυτός που τη ξέρει και όχι αυτός που θα έπρεπε να ενημερωθεί σωστά αλλά ΔΕΝ τη ξέρει;

Ήγουν, δεν μπορώ να μιλήσω με γλώσσα ακαδημαϊκή σε κάποιον που δεν τελείωσε καν το Λύκειο. Και πιστέψτε με, υπάρχουν πάρα πολλοί συμπατριώτες μας που μισούν τους ακαταλαβίστικους τόνους επειδή ακριβώς τους θεωρούν δικολαβισμούς. Κι έχουν δίκιο ως ένα σημείο. Τα δικά μου κείμενα, πρέπει πάση θυσία να είναι κείμενα για ΟΛΟΥΣ. Οχι για εκλεκτούς, ούτε για συναδέλφους. Για όλους τους Έλληνες και για όλες τις Ελληνίδες. Ακόμα και γι' αυτούς που βρίσκονται ακόμη στη σφαίρα της άγνοιας και που ως εκ τούτου δεν αντιλαμβάνονται τα τεκταινόμενα.

Αρκετά όμως με τις λεκτικές σαπουνόφουσκες. Η αλήθεια δεν χρειάζεται στολίδια για να σταθεί· λάμπει και στο πιο απλό, καθαρό λόγο. Όποιος δεν μπορεί να μιλήσει καθαρά, δεν σκέφτεται καθαρά. Κι όποιος παριστάνει τον σοφό μέσα σε καπνό εννοιών, θα καταλήξει να γελοιοποιείται. Γιατί στο τέλος, το κοινό πάντα ξεχωρίζει τον λόγο που έχει ψυχή από τον λόγο που είναι απλώς φούσκα.

Κι όπως έλεγε κι ο μέγας Φίνος "Στο τέλος μένει το...πανί". Που σημαίνει ότι "στο τέλος θα κριθούμε για το τι πράξαμε το οποίο αποτυπώθηκε στο πανί της μεγάλης οθόνης" Και η απόδειξη της αξίας των πεπραγμένων του, βρίσκεται στο ότι ακόμη και μέχρι σήμερα, οι δικές του ταινίες βρίσκονται στη πρώτη σειρά ακροαματικότητας όπου κι αν προβάλλονται.

Και δράττομαι της ευκαιρίας να σημειώσω πως ο "Παπαφλέσσας" του, ενώ στην εποχή του (1971) κατακρεουργήθηκε από τους... "σοφούς" της κριτικής νομενκλατούρας των μπαλωμένων παντελονιών, ενώ σήμερα αυτή η ταινία που αποτελεί ορόσημο για τον Ελληνικό Κινηματογράφο, έχει μαζέψει τόσα εκατομμύρια προβολές, που μεταφραζόμενες σε εισιτήρια θα μετέτρεπε τη "Φίνος Φίλμ" σε...οικονομικό γίγαντα του επιπέδου της Warner Bros.

Έτσι λοιπόν κι εμείς, θα κριθούμε με βάση την ποιότητα της γραφής μας και το τεκμηριωμένο των αφηγήσεων μας. Γιατί "...στο τέλος, μένει το...ψηφιακό χαρτί".

Πύρινος Λόγιος

sergioschrys@outlook.com

Υστερόγραφο: Η αλήθεια του λαϊκού στίχου

Κι αν όλα τα παραπάνω φαίνονται σαν «θεωρίες», έρχεται ένα σμυρναίϊκο παλιό τραγούδι της γνήσιας Ρωμιοσύνης να τα πει όλα με δυο στίχους:

«Στο ’πα και στο ξαναλέω, μη μου γράφεις γράμματα…

Γιατί γράμματα δεν ξέρω, και με πιάνουν κλάμματα…»

Αυτός ο στίχος περικλείει την ίδια αλήθεια που καταγγείλαμε: Η δύναμη βρίσκεται στην απλότητα. Όχι στις λέξεις-πύργους, όχι στα θεωρητικά στολίδια, αλλά στην καθαρή φωνή που βγαίνει από την ψυχή. Εκεί όπου οι «σοφοί της φλυαρίας» γελοιοποιούνται, το λαϊκό τραγούδι συγκλονίζει. Γιατί η αλήθεια, όταν ειπωθεί χωρίς μάσκες, δένει κατευθείαν με την καρδιά.