Δημοσκόποι! Αυτή η πολιτική και κοινωνική μάστιγα!

Σύμφωνα με τους δημοσκόπους, κάθε δημοσκόπηση είναι μια φωτογραφία της στιγμής...

Με αυτό το ευφυολόγημα έχουν κατά καιρούς δικαιολογηθεί δημοσκοπήσεις οι οποίες έχουν διαψευστεί από την εκλογική πραγματικότητα (δεν εξαιρώ φυσικά ούτε τους δημοσκόπους του Documento από τη διαπίστωση).

Στη δημοσκοπική αποτύπωση που εμφανίζεται ως φωτογραφία δεν υπάρχει τεχνικός να ελέγξει την καλή λειτουργία της φωτογραφικής μηχανής. Ο δε φωτογράφος-δημοσκόπος, είτε είναι καλός είτε βγάζει σκοτεινή τη φωτογραφία, δεν κρίνεται ποτέ. Ανακυκλώνεται ως σύμβουλος κομμάτων και κομματικών αρχηγών και καταλήγει κρυφός παράγοντας της πολιτικής ζωής, χωρίς εξουσιοδότηση από κανέναν.

Αναρωτηθήκατε ποτέ πώς επιβιώνουν τόσες εταιρείες δημοσκοπήσεων στην Ελλάδα; Ή, ακόμη περισσότερο, γιατί η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα με τόσες δημοσκοπήσεις τον μήνα, οι οποίες μάλιστα παρουσιάζονται σε τέτοια έκταση και με τέτοια σοβαρότητα, σαν να είναι τα ζύγια της καθημερινότητας και της ζωής του πολίτη;

Το πρώτο ερώτημα απαντάται εύκολα.

Οι εταιρείες αυτές δεν ζουν από την πληρωμή του εντολέα (είτε είναι εφημερίδα είτε πολιτικό κόμμα), αλλά απομυζούν το ελληνικό δημόσιο, παίρνοντας χρήματα από υπουργεία , δήμους και άλλους κρατικούς φορείς για να κάνουν τις λεγόμενες «έρευνες κοινής γνώμης» που φέρουν μάλιστα βαρύγδουπους τίτλους.

Η Διαύγεια είναι γεμάτη με απευθείας αναθέσεις προς εταιρείες ερευνών που καλούνται (αφού πάρουν 10.000 ευρώ) να κάνουν «έρευνα-μελέτη για την αποτύπωση της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης των μογονεϊκών οικογενειών στην Αθήνα» ή για «τις τάσεις στην κοινή γνώμη μετά τη μεταρρύθμιση του υπουργείου».

Δημοσκόποι και δημοσκοπικές έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτικής μετατρέποντάς τη σε πεδίο χειραγώγησης, με ζητούμενο την πλαστογράφηση της πραγματικότητας και τη δημιουργία σύγχυσης στον πολίτη.

Οποτε ο πολίτης επιχειρήσει να αποκρυσταλλώσει γνώμη για όσα συμβαίνουν, ενεργοποιείται μια δημοσκόπηση για να του δείξει ότι δεν είναι αυτό που νομίζει. Δεν προλαβαίνει να ερμηνεύσει τα γεγονότα και να αποκτήσει άποψη, γιατί η φωτογραφία της στιγμής της δημοσκόπησης τον στρέφει προς την υιοθέτηση των έτοιμων συμπερασμάτων.

Το πολύκροτο φύλλο του Documento της 4-5ης Οκτωβρίου 2025

Η «φωτογραφία» αποτελεί το Photoshop για να φιλοτεχνηθεί το πολιτικό τοπίο. Το πολιτικό κριτήριο αντικαθίσταται από αυτές ακριβώς τις φωτογραφίες-δημοσκοπήσεις. Στην κοινή γνώμη προσφέρονται νούμερα για κατανάλωση αντί για προβληματισμούς.

Κατά τη διακυβέρνηση Μητσοτάκη είναι εύκολο να εντοπιστεί ο κανόνας: Όποτε υπάρξει κατάσταση δύσκολης πολιτικής διαχείρισης συνοδεύεται από δημοσκόπηση, η οποία στοιχειοθετεί ότι η κυβέρνηση παραμένει ισχυρή και ο πρωθυπουργός αναντικατάστατος.

Οταν αποκαλύφθηκε το σκάνδαλο των υποκλοπών, ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί του κόμπαζαν ότι οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι δεν έχει δεχτεί πλήγμα. Ο πολίτης έπρεπε να δεχτεί ότι όλα είναι καλά, αντί να αναρωτηθεί τι συμβαίνει στη δημοκρατία και στους θεσμούς.

Με αναζήτηση στο διαδίκτυο (μπορεί σχετικό ερώτημα να τεθεί στο ChatGPT) προκύπτει πως η Ελλάδα, παρότι μικρή χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, έχει το ρεκόρ στη διεξαγωγή πολιτικών δημοσκοπήσεων, ενώ η ειδησεογραφία και η πολιτική συζήτηση που προκαλούνται με επίκεντρο αυτές τις δημοσκοπήσεις είναι επίσης διογκωμένες.

Σε ένα κανάλι θα συζητηθεί επί μέρες η δημοσκόπηση με διάφορες ερμηνείες και όχι η ακρίβεια με τη μονοδιάστατη ερμηνεία που σχετίζεται απευθείας με την κυβέρνηση.

Η πρωτιά της Ελλάδας στον τομέα αυτό υπάρχει γιατί ακριβώς οι δημοσκοπήσεις καλούνται όχι να καταγράψουν την πολιτική στιγμή, αλλά να τη στρεβλώσουν ή για να αλλάξουν την πολιτική ατζέντα.

Οι δημοσκοπήσεις έχουν ακόμη μια πιο επιβλαβή επίδραση στην πολιτική αλλά με ευθύνη των πολιτικών και όχι των δημοσκόπων. Απομακρύνουν την πολιτική από το πλαίσιο των προβληματισμών, των θέσεων και της δράσης και οδηγούν στον τακτικισμό. Το κόμμα και ο αρχηγός του δεν υποστηρίζουν πολιτικές θέσεις ούτε ζητούν την εφαρμογή τους. Στρέφονται κατά πού φυσά ο δημοσκοπικός αέρας και διαμορφώνουν θέσεις μιας χρήσης χωρίς πολιτικό υπόβαθρο. Καταγράφουν δημοσκοπικά τι θέλει να ακούσει ο κόσμος και το προσφέρουν δημοκοπικά.

Οι δημοσκοπικές εταιρείες, με ή χωρίς πειραγμένα νούμερα, έχουν αναχθεί σε αρχιτέκτονες της πολιτικής πραγματικότητας. Γι’ αυτό και επιβιώνουν επί δεκαετίες παρά τις συνεχείς αποτυχίες τους στην πρόβλεψη του εκλογικού αποτελέσματος.

Οι αποτυχημένοι «γκαλοπτσήδες», αντί να έχουν τεθεί εκτός μάχης, υπηρετούν ως σύμβουλοι πολιτικών αρχηγών. Η προσφορά τους δεν αφορά τόσο την πολιτική πρόβλεψη όσο την πρόκληση της αυτοεπιβεβαιούμενης προφητείας. Είναι το μέσο για να συμβεί αυτό που φημολογείται ότι συμβαίνει και να απομακρυνθεί η κοινή γνώμη από αυτό που ήδη συμβαίνει.

Την εποχή του Κώστα Σημίτη, οι εταιρείες σφυγμομέτρησης της κοινής γνώμης κατασκεύασαν ένα πρωτοφανές εργαλείο (μη) επιστημονικής έρευνας: Το ερώτημα για τον καταλληλότερο πολιτικό.

Η Ελλάδα συνέχεια εμφάνιζε τη σχιζοφρενική πολιτικά εικόνα να επιλέγει στις δημοσκοπήσεις για πρωθυπουργό τον Καραμανλή, αλλά να προτιμά κατά βάθος τον Σημίτη ως καταλληλότερο.

Το σχετικό ερώτημα δεν είχε κανένα νόημα γιατί όποιος απαντούσε στο ερώτημα πρόθεσης ψήφου, ταυτόχρονα απαντούσε στο ποιον θέλει για πρωθυπουργό. Το εφεύρημα του «καταλληλότερου» όμως διόρθωνε την εικόνα του χαμένου με την κουτοπονηριά των ακατάλληλων δημοσκόπων.

Λίγο αργότερα δημιουργήθηκε το άλλο σκοτεινό εργαλείο, της «εκτίμησης ψήφου». Δηλαδή ο δημοσκόπος παίρνει αυτό που αποκαλεί φωτογραφία της στιγμής, την πρόθεση ψήφου την ώρα που γίνεται η έρευνα, και κάνει προβολή στο μέλλον μέσα από εκτίμησή του. Ακόμη κι αν υπήρχε ασφαλής μέθοδος για τη δημοσκοπική προφητεία, είναι απαράδεκτο να ανακοινώνεται στην κοινή γνώμη. Θα μπορούσε ίσως να είναι μια εκτίμηση που κοινοποιείται στον εντολέα της έρευνας, αλλά από τη στιγμή που ανακοινώνεται δημόσια γίνεται προπαγανδιστικό εργαλείο.

Εδώ και μήνες βρισκόμαστε μπροστά σε άλλη μια εφεύρεση "χαρτοριχτικής τέχνης" που επιστρατεύεται ενάντια στην επιστημονική έρευνα και την πολιτική. Είναι η μέτρηση πρόθεσης ψήφου για κόμματα που δεν υπάρχουν.

Ο πολίτης απαντά στο ερώτημα αν θα ψήφιζε ένα κόμμα της Μαρίας Καρυστιανού ή του Αλέξη Τσίπρα. Οχι μόνο δεν υπάρχει κόμμα με μέλη, πολιτικές θέσεις, όνομα και στρατηγικές, αλλά έως τώρα έχει διαψευστεί ότι θα υπάρξει. Ποιος ο λόγος να μπει στην κρίση των πολιτών κάτι που δεν υπάρχει; Τι νόημα έχει;

Στην εγκληματολογία λένε ότι αν θες να βρεις τον ένοχο, ψάξε το κίνητρο. Στην περίπτωση της Καρυστιανού υπήρξε προσπάθεια να συνδεθεί η δράση της με πολιτικές βλέψεις. Η ζωή διέψευσε τους ψιθυρολόγους. Να όμως που οι δημοσκόποι οδηγούν την κοινή γνώμη στο να το εμπεδώσει ως μελλοντική βέβαιη πράξη. Υπάρχει κόμμα Καρυστιανού χωρίς να υπάρχει και αυτή θα κρίνεται γι’ αυτό.

Στην περίπτωση του κόμματος Τσίπρα έχουμε επίσης τη δημιουργία εικόνας προς χρήση. Στις δημοσκοπήσεις ο πρώην πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται να έχει ρεύμα, που όμως δεν διακρίνει κάποιος στην πραγματική ζωή. Οπως έλεγε πρόσφατα ο γνωστός δημοσκόπος και πρώην υπουργός Χριστόφορος Βερναρδάκης, «τι ποσοστό θα είχαμε αν το ερώτημα ήταν: Θα ψηφίζατε ένα κόμμα Αντετοκούνμπο;».

Να θυμίσω μόνο ότι το 2001 ο Δημήτρης Αβραμόπουλος δημιούργησε το κόμμα ΚΕΠ, το οποίο μετρήθηκε δημοσκοπικά με ποσοστά έως και 24% και σε έναν χρόνο εξαερώθηκε πάλι δημοσκοπικά αφού δεν κατέβηκε σε εκλογές. Ο Αβραμόπουλος πάντως τα κατάφερε να επιστρέψει στη ΝΔ και να διαπρέψει. Με αυτή την έννοια οι δημοσκόποι πέτυχαν... Δημοσιεύτηκε στο Documento

Σ. "ΠΛ" Διαβάστε το Documento της 4-5ης Οκτωβρίου 2025. Το τεύχος αυτό, είναι από τα πλέον καλύτερα της εφημερίδας του αγωνιστή Κώστα Βαξεβάνη, γεμάτο από ρεπορτάζ για τον ΟΠΕΚΕΠΕ, τη δράση της Λάουρας Κοβέσι και ασφαλώς τις εξελίξεις στο πολύκροτο ζήτημα του εγκλήματος των Τεμπών.