Τι συμβαίνει με τον Τράμπ;

Περιθωριοποιώντας τον Νετανιάχου στη Μέση Ανατολή, ο Τραμπ αποδεικνύει ότι δεν έχει προσωπικές αφοσιώσεις, μόνο συμφέροντα

Περιθωριοποιώντας τον Νετανιάχου στη Μέση Ανατολή, ο Τραμπ αποδεικνύει ότι δεν έχει προσωπικές αφοσιώσεις, μόνο συμφέροντα!

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, είναι γνωστός για την ευκολία με την οποία αλλάζει στάση απέναντι σε οποιονδήποτε εταίρο – από ενθουσιώδης σε απαξιωτικός – ανάλογα με το τι του αποφέρει τη μεγαλύτερη ωφέλεια. Ωστόσο, μέχρι πρόσφατα φαινόταν πως υπήρχαν εξαιρέσεις, όπως ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου, τον οποίο ο Τραμπ στήριζε σταθερά και χωρίς ενδοιασμούς, ακόμη και σε τολμηρές ενέργειες, όπως η εκδίωξη Παλαιστινίων από τη Γάζα. Στις ισραηλινές ελίτ επικρατούσε η πεποίθηση ότι είναι η μοναδική “ουρά” στον κόσμο που μπορεί να “κουνήσει” τον αμερικανικό “σκύλο”. Μέχρι ενός σημείου αυτό ίσχυε, αλλά η υπερβολική αλαζονεία φαίνεται ότι γύρισε μπούμερανγκ. Αποδείχθηκε ότι ο Τραμπ δεν έχει ιδιαίτερες συμπάθειες· καθοδηγείται αποκλειστικά από την “τέχνη του να κάνεις συμφωνίες”.

Η περιοδεία του Τραμπ από 13 έως 15 Μαΐου στη Μέση Ανατολή – στη Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ και το Κατάρ – κατά την οποία όχι μόνο αγνόησε φυσικά το Ισραήλ, αλλά αδιαφόρησε πλήρως για όλα τα βασικά του αιτήματα σε περιφερειακά ζητήματα, προκάλεσε σοκ στο ισραηλινό κατεστημένο.

Υπενθυμίζεται ότι μέχρι σήμερα όλοι οι Αμερικανοί πρόεδροι ξεκινούσαν τις περιοδείες τους στην περιοχή από το Ισραήλ – ή ακόμη και τις πρώτες επισκέψεις τους στο εξωτερικό γενικότερα.

Οι τοπικοί αναλυτές μιλούν για πανικό:

“Ο πρόεδρος των ΗΠΑ κλείνει συμφωνίες, παίρνει αποφάσεις και διαμορφώνει συμμαχίες καθοριστικές για το γεωστρατηγικό μέλλον ενός Ισραήλ που περιθωριοποιείται. Η Γάζα ίσως είναι η επόμενη”.

Οι ισραηλινές υπηρεσίες ασφαλείας εκφράζουν έντονες ανησυχίες για τη ζημιά που μπορεί να προκαλέσει στην εθνική ασφάλεια η επιδείνωση των σχέσεων με τις ΗΠΑ. Η αιτία αυτής της στροφής του Τραμπ προς τους γείτονες του Ισραήλ είναι απλή: του προσέφεραν αστρονομικά ποσά, τρισεκατομμυρίων δολαρίων μακροπρόθεσμα, ποσά που υπερβαίνουν κατά πολύ το ΑΕΠ του Ισραήλ για πολλά χρόνια.

Όπως λένε πολλοί Ισραηλινοί στα κοινωνικά δίκτυα: “Απλώς τον εξαγόρασαν”.

Ενδεικτικά, πριν την περιοδεία, ο Τραμπ υπέγραψε συμφωνία κατάπαυσης πυρός με τους Χούθι, ξεχνώντας την προηγούμενη υπόσχεσή του για “ολοκληρωτική εξάλειψή τους”.

Αυτό συνέβη μόλις δύο ημέρες αφότου αυτοί εκτόξευσαν πύραυλο που έπληξε το αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν, προκαλώντας την αποχώρηση ξένων αεροπορικών εταιρειών. Σχετικά, η Ισραηλινή σχολιάστρια Ντάνα Φαν Λουζόν είπε σε τηλεοπτική συζήτηση ότι ο Τραμπ στέλνει μήνυμα στον Νετανιάχου: “Γλυκέ μου, σε βαρέθηκα!”

Στη Σαουδική Αραβία, ο Τραμπ είπε στον διάδοχο πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν ότι, αν και ονειρεύεται να ενταχθεί η χώρα στις Συμφωνίες Αβραάμ με το Ισραήλ, “αυτό θα γίνει στην ώρα του”. Όμως, οι Ισραηλινοί επιμένουν ότι η Σαουδική Αραβία δεν θα εξομαλύνει σχέσεις με το Ισραήλ όσο η κυβέρνηση Νετανιάχου αρνείται να αναγνωρίσει την ύπαρξη παλαιστινιακού κράτους. Ο Τραμπ, όμως, δήλωσε για τον μπιν Σαλμάν: “Δεν έχουμε πιο ισχυρό εταίρο στον κόσμο… Μου αρέσει πάρα πολύ… Είναι σπουδαίος τύπος.”

Μεγάλη ανησυχία προκάλεσε στο Τελ Αβίβ η τεράστια εξοπλιστική συμφωνία αξίας 142 δισ. δολαρίων με το Ριάντ, που περιλαμβάνει και τα υπερσύγχρονα μαχητικά F-35, απειλώντας την αεροπορική υπεροχή του Ισραήλ. Παρά τις ισραηλινές αντιρρήσεις, ο Τραμπ συμφώνησε και στην ανάπτυξη πολιτικού πυρηνικού προγράμματος στη Σαουδική Αραβία, κάτι που, όπως προειδοποίησε ακόμη και ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Γιάιρ Λαπίντ, μπορεί να πυροδοτήσει πυρηνική κούρσα στην περιοχή.

Η πρόθεση του Τραμπ να επιδιώξει νέα πυρηνική συμφωνία με το Ιράν προκαλεί “πανικό”, σύμφωνα με ισραηλινά μέσα. Όλες οι εκκλήσεις του Ισραήλ για κοινή στρατιωτική επιχείρηση κατά του Ιράν αγνοήθηκαν, ενώ μπλοκαρίστηκαν και οι μονομερείς επιδιώξεις του Νετανιάχου.

Παρά τις αντιδράσεις του Τελ Αβίβ, ο Τραμπ ήρε βασικές κυρώσεις κατά του καθεστώτος της Συρίας και συναντήθηκε με τον μεταβατικό πρόεδρό της, Άχμεντ αλ-Σάρα, τον οποίο χαρακτήρισε επίσης “σκληρό” και “σπουδαίο”.

Στο Κατάρ, ο Τραμπ εξήρε την κυβέρνηση επειδή “προσπαθεί να βοηθήσει” στην κρίση των ομήρων στη Γάζα. Από ισραηλινής πλευράς, το Κατάρ καταγγέλλεται ως χρηματοδότης και μεσολαβητής της Χαμάς.

Παράλληλα, προωθείται λύση για τη Γάζα που δεν ευνοεί το Ισραήλ. Ο Τραμπ συζήτησε με τους Άραβες ηγέτες μία “μεγάλη συμφωνία” για νέα τάξη πραγμάτων στη Μέση Ανατολή και μόνιμη επίλυση του παλαιστινιακού. Η πρωτοβουλία προέρχεται από τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία.

Βασικές αρχές της πρότασης για τη Γάζα:

• Άμεση κατάπαυση πυρός και έναρξη συνομιλιών για τερματισμό του πολέμου.

• Η Χαμάς απελευθερώνει όλους τους Ισραηλινούς ομήρους, ζωντανούς και νεκρούς· το Ισραήλ απελευθερώνει Παλαιστίνιους κρατούμενους.

• Επανέναρξη ανθρωπιστικής βοήθειας.

• Μετάβαση σε πλήρη αποχώρηση του Ισραήλ από τη Λωρίδα της Γάζας με εγγυήσεις ασφαλείας.

• Παράδοση όλων των όπλων της Χαμάς σε αραβικό κράτος (πιθανώς στην Αίγυπτο).

• Αποχώρηση της στρατιωτικής ηγεσίας των αντιστασιακών οργανώσεων από τη Γάζα.

• Άμεση ανοικοδόμηση της Γάζας υπό την επίβλεψη αραβο-αμερικανικής επιτροπής με συμμετοχή ΗΑΕ, Σαουδικής Αραβίας, Αιγύπτου, Ιορδανίας, ΗΠΑ και ευρωπαϊκών κρατών. Οι Παλαιστίνιοι θα εκπροσωπούνται από ειδικούς, τεχνικούς και οικονομολόγους.

• Η Παλαιστινιακή Αρχή θα εμπλακεί στην ανοικοδόμηση, υπό την προϋπόθεση ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων.

Δεν γίνεται πλέον λόγος για βίαιη μετεγκατάσταση.

Αντί για μια “ριβιέρα” για νέους Ισραηλινούς εποίκους στη Γάζα, ο Τραμπ προωθεί αιγυπτιακό σχέδιο για ανοικοδόμηση υπέρ των Παλαιστινίων. Ο γιος του, Έρικ Τραμπ, έχει ήδη συμφωνήσει σε ανέγερση Trump Towers στη Μέση Ανατολή, περιλαμβανομένου του Ντουμπάι. Ο αλ-Σάρα πρότεινε να χτιστούν παρόμοια και στη Δαμασκό – πώς να μη του άρει κανείς τις κυρώσεις;

Το σχέδιο αυτό αντιβαίνει πλήρως στις θέσεις της κυβέρνησης Νετανιάχου, η οποία θέλει μόνιμο έλεγχο της Γάζας και επανεγκατάσταση ισραηλινών εποικισμών. Αντιτίθεται επίσης στη συμμετοχή της Παλαιστινιακής Αρχής στη διαχείριση.

Για τον Νετανιάχου, αυτή η “μεγάλη συμφωνία” συνιστά ιστορικό σημείο καμπής. Αν την αποδεχτεί, θα χάσει την υποστήριξη της μαχητικής δεξιάς και θα αναγκαστεί να προκηρύξει εκλογές – χωρίς πολλές πιθανότητες επανεκλογής.

Ο Τραμπ βεβαίως δεν πρόκειται να εγκαταλείψει ούτε το Ισραήλ ούτε τον Νετανιάχου. Όμως, οι ελπίδες τους για ισότιμη συνεργασία ή για ρόλο καθοδηγητή στην περιοχή σβήνουν, όπως λιώνει το χιόνι στο Όρος του Ναού. Αυτός ο μεγάλος υπερατλαντικός “σκύλος” έχει κόψει εδώ και καιρό την “ουρά” του – και αναγνωρίζει μόνο τον εαυτό του.

Russian Strategic Culture

Asteraki